Zomer 1944 – kerstverhaal geschreven door Jans Jagt
Klazienaveen – Zomer 1944 – Ook voor de komende kerst heeft Jans Jagt de pen weer opgepakt. Een prachtig kerstverhaal is het resultaat!
Zomer 1944
Henderikus is een gelukkig man. Zijn vrouw Leida was tegen de Kerst uitgeteld voor hun eerste kind. De zwangerschap ging, in tegenstelling tot twee voorgaande zwangerschappen, voorspoedig.
Henderikus is stoker op de Purit fabriek en dat verdient goed.
Van de oorlog is in Klazienaveen niet ze heel veel te merken. Toch hing de gedwongen “Arbeiteinsatz” van Nederlandse mannen tussen de 18 en 35 jaar als het “Zwaard van Damocles” boven het hoofd van alle Klazienaveense mannen in deze leeftijd.
De aanstaande vader was dan ook niet verrast toen tijdens het avondeten een plaatselijke NSB’er hem een brief bracht. De inhoud was duidelijk. De volgende morgen moest Hendrikus zich op het Arbeidsbureau in Emmen melden.
“En as ie de moed hebt onder te duken, dan giet het niet goed met joen zwanger wief,” wreef de NSB’er Henderikus onder de neus.
Henderikus las de oproep nog eens door. Hij had geen keus. Onderduiken? Door het dreigement van de NSB’er liet Henderikus deze optie al snel varen.
“Ik beloof je dat ik bij de geboorte van ons kind thuis zal zijn,” beloofde hij Leida. de volgende morgen. Met betraande ogen nam Henderikus afscheid van de huilende Leida.
Henderikus werd tezamen met een tiental andere Nederlanders overgebracht naar de Schneider Werke in Saarbrücken, waar munitie werd gemaakt voor de Duitse Wehrmacht. De Nederlanders werkten twaalf uur per dag. Slapen ging slecht in een tochtig slaapzaaltje met snurkende kerels. Het slechte eten deed ook geen goed aan de lichamelijke conditie. Twee keer hoorde Henderikus ’s nachts een bombardement in de buurt van de fabriek. Bij het derde bombardement werd het achterste gedeelte van de fabriek geraakt en Henderikus maakte samen met twee Franse collega’s gebruik van de chaos en vluchtten. Na driehonderd meter werd het drietal al ontdekt en onder schot teruggebracht naar de fabriek. De Duitsers kenden geen pardon en Henderikus en de twee Fransen werden tegen een boom gezet. Een SA soldaat met een jachtgeweer was belast de executie uit te voeren.
En toen viel het schot…….
De SA soldaat had kennelijk niet goed gemikt. De kogel ketste tegen de zijkant van de boom van Henderikus. Twee tellen daarna een oorverdovend lawaai van opnieuw een bombardement op de fabriek. Opnieuw chaos en het drietal bedacht zich niet en vluchtte. Dit keer met meer succes. Tot de schemering bleef het drietal doorlopen in de bossen ten noorden van Saarbrücken.
De Franse taal was Henderikus niet machtig, maar hij begreep donders goed dat het tweetal hun vaderland wilden bereiken. Overdag verstopten ze zich en ’s avonds en ’s nachts probeerden ze zoveel mogelijk kilometers af te leggen.
Na zes dagen bereikten ze de Franse stad Metz en Henderikus nam afscheid van de twee Franse medevluchters. Voorzien van nieuwe kleding en voedsel bereikte Henderikus met de trein Maastricht.
Het noodlot van veel Limburgers was de reddingsboei voor Henderikus. Hij deed zich voor als één van de vele Limburgse vluchtelingen die op de trein werden gezet naar Noord-Nederland. Het restje eten deelde hij met de Limburgers. Twee keer verliet hij net op tijd de trein vanwege controles.
Op 23 december 1944 om 18.40 uur sprong Henderikus in Hoogeveen uit de trein.
Hij denkt net als de afgelopen zes maanden aan Leida. Die gedachten worden steeds heviger. Leida mag het niet alleen doen. Hij denkt nog dezelfde nacht Klazienaveen te kunnen bereiken. De afgelopen weken hebben echter veel van zijn lichaam gevergd. De sneeuwstorm doet de rest. Uitgeput valt hij in Nieuweroord in een sneeuwwal langs de Hoogeveense Vaart.
Een bejaarde inwoner vindt hem daar dezelfde avond en een kwartier later ligt hij in de beddestee van een arbeiderswoning. Hendrikus vertelt daar zijn hele verhaal.
Met behulp van een paar verzetsmensen bereikt Henderikus op Kerstavond zijn woning aan het Scholtenskanaal.
Daar is Leida begonnen met de weeën en met behulp van een vroedvrouw houdt Henderikus twee uur later zijn kerngezonde dochter op de arm.
De gelukkige Henderikus, Leida en de kleine Anna vieren samen Kerst. De dag na Kerst duikt Henderikus onder bij familie aan de Derksweg. Alleen ’s avonds sluipt hij naar zijn huis om samen met Leida een paar uur te genieten van de kleine Anna.
Vier en half maanden later stopt een Poolse motorordonnans bij de Dordsebrug met de mededeling dat de Klazienaveners weer vrij zijn.
Jans Jagt
(Foto: Henk Lambers)
